لکنت زبان – هر آنچه لازم است در مورد لکنت زبان بدانید

لکنت زبان یک اختلال گفتاری است که بر ریتم و روانی گفتار فرد تاثیر می‌گذارد. این اختلال نحوه صحبت کردن فرد را مختل کرده و باعث ایجاد صداهای ناخواسته، مکث یا مشکلات دیگر در صحبت کردن می‌شود.

افرادی که از لکنت رنج می‌برند می‌دانند که چه می‌خواهند بگویند و کلمات و اجزای جمله را به درستی انتخاب می‌کنند. اما در ادا کردن و گفتن کلمات یا حروف مختلف دچار تکرار و مکث می‌شوند. این نحوه از گفتار ممکن است با حرکاتی مانند پلک زدن سریع یا لرزش لب‌ها همراه باشد. عوارض این عارضه هم گسترده است و می‌تواند ارتباطات و تعاملات فرد را مختل کند یا فرصت‌های شغلی را از فرد دور کند. 

لکنت زبان چیست؟

لکنت زبان اختلالی است که با تکرار صداها، هجاها و کلمات مختلف یا مکث غیرطبیعی در هنگام حرف زدن شناخته می‌شود. در برخی از موارد این تکرار به حدی طولانی خواهد شد که باعث وقفه در گفتار می‌شود که به آن بلاک گفتاری می‌گویند. برای نمونه فرد ممکن است کلمه «توپ» را به شیوه «تتتتوپ» تلفظ کند یا «ماشین» را به صورت «ممماشین» تلفظ کند. در این حالت فرد احساس می‌کند که گیر افتاده است و توانایی ادامه حرف خود را ندارد. برای درک درست‌تر از لکنت بیایید نگاهی بیندازیم به نحوه تولید صدا و کلمات. در این فرایند ابتدا مغز دستور تولید صدا را به عضلات صورت، فک، حنجره و زبان مخابره خواهد کرد. سپس با کمک هوایی که تنفس می‌کنیم و حرکت دادن زبان و لب‌ها می‌توانیم صدا و کلمات مختلف را تولید کنیم. در صورتی که یکی از این اجزا حذف شوند گفتار فرد دچار اختلال خواهد شد. برای نمونه کسی که نتواند زبان خود را به سقف دهانش برساند در بیان حروفی مانند: «ن»، «د» و «چ» دچار مشکل خواهد شد. 

در زمان لکنت هم یکی از این اجزا دچار مشکل شده و مانع از بیان درست کلمات، حروف، هجاها و صداها می‌شود. البته تاثیر عوامل محیطی بر لکنت را نباید نادیده گرفت. برای نمونه در ساعات مختلف روز ممکن است میزان لکنت فرد متفاوت باشد. همچنین قرار گرفتن در موقعیت‌های مختلف ممکن است شدت آن را تغییر دهد. برای نمونه تلفنی حرف زدن ممکن است این اختلال را تشدید کند. در حالی که برخی از موقعیت‌ها مانند آواز خواندن یا همخوانی یک ترانه می‌تواند از شدت آن بکاهد. 

علایم لکنت زبان

در لکنت زبان فرد شرایط متفاوتی را تجربه خواهد کرد که باعث بروز علایم مختلفی در وی خواهد شد. این علایم در همه افراد دیده نمی‌شود و بسته به شدت اختلال ممکن است فرد لکنت خفیف یا شدیدی را تجربه کند. در زمان لکنت علاوه بر علایم در گفتار ممکن است برخی از نشانه‌ها در ظاهر و رفتار فرد خود را نشان دهند. مهم‌ترین علایم لکنت زبان شامل موارد زیر است:

 

• تکرار صداها یا هجاها

فرد معمولا در شروع یک کلمه یا هجا به مشکل می‌خورد. چرا که ابتدای کلمه عموما توجه بیشتری را می‌طلبد. در این حالت فرد صدا یا هجا را اینقدر تکرار خواهد کرد تا بتواند کلمه را بیان کند. سپس به کلمه بعدی می‌رود. در نظر داشته باشید که فرد ممکن است در برخی از کلمات مشکل داشته باشد. مانند: ککککتاب رو بده.

 

• مکث وسط کلمه

مکث وسط کلمه زمانی اتفاق خواهد افتاد که فرد برای مدت طولانی در نقطه‌ای غیرضروری از یک کلمه مکث می‌کند. برای نمونه فرد کلمه باتری را به صورت بااااااتری ادا می‌کند. در این حالت مشاهده می‌شود که فرد انگار می‌خواهد به زور کلمات را بیان کند. 

 

• مسدود کردن یا blocking

در مسدود کردن یا حالت blocking فرد کلمات بی معنی بی صدا یا با صدا برای وقفه انداختن در حرف زدن استفاده می‌کند. همه ما ممکن است چنین حالتی را در حال حرف زدن یا اجرای یک سخنرانی تجربه کنیم. برای نمونه ممکن است فرد در بین حرف‌های خود کلماتی مانند «اوم» یا «اِ» را برای فاصله انداختن بین کلمات استفاده کند. اما افراد دارای لکنت وقفه‌های طولانی بین ادا کردن دو حرف یا کلمه می‌اندازند. 

 

• تعویض کلمه

زمانی که فرد احساس کند از پس بیان یک کلمه بر نمی‌آید ممکن است برای ادامه حرف زدن کلمه خود را عوض کند. این حالت کمتر اتفاق می‌افتد و فرد نسبت به بیان برخی از کلمات گارد خواهد گرفت. برای نمونه فرد جمله: «من رضا هستم» را به صورت «اسمم رضا است» تغییر خواهد داد. 

 

• استرس بیش از حد

هر کلمه دارای یک استرس یا تن خاصی است که تاکید بیشتری روی یک بخش از کلمه می‌اندازد. برخی از افراد دچار لکنت ممکن است روی برخی از کلمات یا بخشی از یک کلمه تاکید غیرضروری اعمال کنند. برای نمونه فرد کلمه ماهی را به صورت مـــــــــــــــاهی بیان کند. در اینجا فرد حرف «م» را می‌کشد بدون اینکه آن را تکرار کند. 

 

• تکرار کلمات تک هجا

در برخی از موارد ممکن است فرد یک کلمه تک هجایی را پس از ادا کردن تکرار کند. برای نمونه جمله «ما رفتیم خونه داییم» را به صورت «ماماما ما رفتیم خونه داییم» بیان کند. 

همچنین ممکن است متوجه رفتارهای دیگری مانند تکان دادن سر یا پلک زدن شوید. این رفتارها در بسیاری از موارد به عنوان یک مکانیسم دفاعی برای کاهش میزان لکنت انتخاب می‌شود. آن‌ها همچنین ممکن است از استفاده از برخی کلمات اجتناب کنند یا از کلمات مختلف برای جلوگیری از لکنت استفاده کنند.

احساسات و نگرش‌ها می‌توانند بر لکنت تاثیر بگذارند. به عنوان مثال، ناامیدی یا تنش می‌تواند باعث ناهمواری‌های بیشتری شود. هیجان زده بودن یا احساس عجله نیز می‌تواند ناروانی گفتار را افزایش دهد. فردی که لکنت زبان دارد، اگر دیگران او را اذیت کنند یا به گفتارشان توجه کنند، ممکن است بیشتر دچار لکنت شود. لکنت ممکن است باعث خجالت فرد شود و او را از صحبت کردن بیزار کند.

کلینیک گفتاردرمانی ایران یکی از باسابقه‌ترین کلینیک‌های تهران در زمینه درمان لکنت زبان است. مجموعه ما همواره بر ارائه بهترین خدمات به شما همشهریان گرامی تاکید داشته است. به این منظور همواره تلاش کرده‌ایم که با بهترین گفتاردرمانگران همکاری داشته باشیم و همچنین جدیدترین تجهیزات درمانی را در کلینیک فراهم نماییم. برای دریافت مشاوره رایگان می‌توانید با شماره زیر در تماس باشید. همچنین جهت دریافت آنلاین نوبت می‌توانید دکمه نوبت اینترنتی را لمس فرمایید:

02188242410

نوبت   اینترنتی

 

دلیل لکنت زبان

لکنت زبان ممکن است بین ۲ تا ۶ سالگی بروز پیدا کند. بسیاری از کودکان ممکن است دوره‌های عادی ناروانی را به مدت کمتر از 6 ماه را پشت سر بگذارند. لکنت طولانی‌تر از این ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. بنابراین به محض مشاهده لکنت در کودکان نیازی به درمان نیست و به عنوان بخشی از دوره رشد گفتار بسیاری از کودکان چنین مشکلاتی را تجربه خواهند کرد. همانند بسیاری دیگر از بیماری‌های دلایل لکنت زبان به صورت کامل و قطعی شناسایی نشده‌اند، اما دلایل زیر ممکن است باعث بروز آن شوند:

۱- ساختار مغزی متفاوت

نواحی خاصی از مغز مسئول درک گفتار و حرف زدن هستند.  افرادی که لکنت دارند در نواحی خاصی از مغز تفاوت دارند. این نواحی معمولا مناطقی هستند که عضلات صحبت کردن یا هماهنگی عضلات را کنترل می‌کنند. 

۲- ژنتیک

یکی از سوالات مرسوم این است که آیا لکنت ژنتیکی است؟ بله ژنتیک می‌تواند در بروز این اختلال نقش داشته باشد. هر چه تعداد فامیل‌های درجه یک فرد که مبتلا به لکنت هستند، بیشتر باشد احتمال بروز این اختلال در فرد هم بالاتر خواهد بود. از طرفی دیگر میزان بهبودی فامیل‌های درجه یک می‌تواند میزان بهبودی فرد را تا حد زیادی مشخص کند. 

۳- جنسیت

پسرها بیشتر از دختران دچار لکنت می‌شوند. همچنین میزان انتقال این بیماری از کودکی به بزرگسالی در پسران به مراتب بالاتر است. 

انواع لکنت زبان

دسته‌بندی‌های مختلفی می‌توان برای لکنت زبان متصور بود. اما شایع‌ترین آن‌ها بر اساس منشا اختلال است که می‌تواند درک این بیماری را برای ما ساده‌تر کند:

۱- لکنت رشدی

لکنت رشدی شایع‌ترین نوع لکنت است و عموما بین ۲ تا ۶ سالگی زمانی که کودک در حال توسعه مهارت‌های گفتاری است به وجود می‌آید. این نوع از لکنت در اکثر کودکان مشاهده می‌شود و بعد از مدتی خودبخود از بین خواهد رفت. اما در برخی از موارد بیشتر از ۶ ماه طول خواهد کشید و گاهی از اوقات به بزرگسالی هم کشیده خواهد شد. بنابراین اگر کودک شما در حال یادگیری زبان است و دچار لکنت شده است، لازم نیست خیلی نگران باشید. اما کودک را در زیر نظر داشته باشید و در صورتی که بیش از ۶ ماه لکنت داشت، لازم است که به گفتاردرمانی برای ارزیابی مراجعه کنید. 

۲- لکنت نوروژنیک

لکنت نوروژنیک نوعی لکنت است که در نتیجه یک آسیب یا بیماری عصبی ایجاد می‌شود که بر مغز، نخاع یا اعصاب تاثیر می‌گذارد. لکنت نوروژنیک در بزرگسالان یا کودکانی رخ می‌دهد که سکته مغزی، آسیب مغزی، تومور مغزی، زوال عقل، مولتیپل اسکلروزیس، بیماری پارکینسون یا سایر بیماری‌های عصبی را تجربه می‌کنند.

لکنت نوروژنیک به دلیل اختلال در سیگنال‌های بین مغز و عضلات درگیر در گفتار ایجاد می‌شود. این اتفاق می‌تواند بر زمان، هماهنگی و توالی حرکات گفتار تاثیر بگذارد و منجر به لکنت زبان شود. این نوع از اختلال ممکن است همراه اختلالات دیگری مانند آفازی، دیزارتری یا آپراکسی بروز پیدا کند. به همین دلیل درمان آن کمی سخت‌تر خواهد بود. 

۳- لکنت روانی (Psychogenic)

لکنت روانی نوعی نادر از لکنت است که از یک ضربه یا استرس روانی یا عاطفی سرچشمه می‌گیرد. لکنت روانی می‌تواند در بزرگسالان یا کودکانی رخ دهد که شوک‌های روحی و روانی شدیدی مانند سوء استفاده، خشونت، از دست دادن یا درگیری را تجربه کرده‌اند.

لکنت روانی ناشی از یک مشکل فیزیکی در مغز یا اندام‌های گفتاری نیست، بلکه ناشی از یک اختلال روانی است که بر تولید گفتار فرد تاثیر می‌گذارد. لکنت روانی ممکن است با علائم روانشناختی دیگری مانند اضطراب، افسردگی یا تغییرات شخصیتی نیز همراه باشد.

لکنت روان زا از چند جهت با لکنت تکاملی یا عصبی متفاوت است. به عنوان مثال، لکنت روانی:

• می‌تواند به طور ناگهانی و شدید، بدون سابقه لکنت یا اختلال عصبی شروع شود.
• می‌تواند بر همه انواع گفتار از جمله حرف زدن فرد با خود، تقلیدی یا آواز خواندن تاثیر بگذارد.
• می‌تواند ناسازگار و غیرقابل پیش بینی باشد و در فرکانس، شدت یا مکان تغییر کند.
• می‌تواند با سایر رفتارهای گفتاری غیرمعمول مانند زمزمه کردن، صحبت کردن با لهجه خارجی، یا تغییر زیر و بم یا لحن صدا همراه باشد.
• ممکن است به تکنیک‌های گفتاردرمانی مرسوم پاسخ ندهد.

لکنت روانی را می‌توان توسط یک SLP تشخیص داد و درمان کرد، که می‌تواند مهارت‌های گفتاری و زبانی فرد را ارزیابی کند، سایر علل لکنت را رد کند و به فرد و خانواده‌اش مشاوره و آموزش بدهد. درمان همچنین ممکن است شامل ارجاع به یک روانشناس، روانپزشک یا مشاور باشد که می‌تواند به مسائل روانی اساسی رسیدگی کند و به فرد کمک کند تا با احساسات و استرس خود کنار بیاید.

درمان لکنت زبان

لکنت زبان یک اختلال گفتاری است که یک درمان واحد برای آن وجود ندارد و بسته به شرایط فرد ممکن است درمان‌های مختلفی برای فرد تجویز شود. هر کدام از این درمان‌ها باید توسط متخصص مربوط و پس از ارزیابی‌های دقیق تجویز شوند. همچنین رعایت برخی از نکات توسط خانواده‌ها به درمان سریع‌ لکنت زبان کمک خواهد کرد. مهم‌ترین روش‌های درمانی مورد استفاده در لکنت زبان شامل موارد زیر است:

1- دارودرمانی

سازمان غذا و داروی ایالات متحده تاکنون هیچ دارویی را برای درمانی قطعی لکنت تائید نکرده است. بنابراین دارویی که مستقیما روی خود لکنت تاثیر بگذارد، هنوز وجود ندارد. اما در برخی از موارد می‌توان داروهایی را به کار گرفت که دلایل بروز لکنت را تا حدی کنترل خواهد کرد. برخی از داروهایی که در درمان صرع، اضطراب یا افسردگی کاربرد دارند، می‌توانند به درمان کمک کنند. برای نمونه آلپرازولام یک داروی ضد اضطراب است  که می‌تواند در این مورد به کار گرفته شود. سیتالوپرام و کلومیپرامین دو داروی ضد افسردگی هستند که آن‌ها هم می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. البته نباید عوارض جانبی داروها را به راحتی نادیده بگیریم چرا که استفاده طولانی مدت از آن‌ها ممکن است عوارض بدتری به جای بگذارد. 

2- گفتاردرمانی

گفتاردرمانی به عنوان رشته‌ای که تخصص آن بهبود گفتار و ارتباطات اجتماعی افراد است مهم‌ترین نقش را در درمان لکنت زبان ایفا خواهد کرد. متخصصین این رشته با ارزیابی دقیق دلایل لکنت زبان را مشخص خواهند کرد و سپس برنامه درمان مشخصی را برای افراد تعیین می‌کنند. تکنیک‌های گفتاردرمانی لکنت زبان مواردی مانند: آموزش تنفس گیری، رفتاردرمانی شناختی، گروه درمانی و موسیقی درمانی را شامل می‌شود که می‌توانند به بهبود گفتار افراد دارای لکنت کمک کنند. همچنین می‌توانند آموزش‌های لازم را به خانواده‌ها ارائه بدهند تا تاثیرات تمرینات درمانی بیش از پیش شود. 

3-  روان درمانی

در برخی از موارد دلیل اختلال لکنت به شرایطی مانند اضطراب، افسردگی یا سایر شرایط روانی برمی‌گردد. در این شرایط نیاز است که فرد درمان‌های مبتنی بر روان درمانی را دریافت کند. در این موارد کار روانشناسان کمک به حل مشکلات عاطفی و احساسی افراد است تا بتوانند با مشکلات و موانع گفتار کنار بیایند و از آن‌ها گذر کنند. روانشناسی به کمک تکنیک‌هایی مانند: ریلکسیشن، رفتاردرمانی شناختی، گروه درمانی و تئاتر درمانی به افراد کمک می‌کنند تا لکنت خود را کنترل کنند. برخی از روش‌های روان درمانی و گفتاردرمانی یکسان است. اما هدفی که دنبال می‌کنند متفاوت است. هدف گفتاردرمانی بهبود گفتار است، اما روان درمانی به دنبال حل تنش‌های روانی فرد است تا از این طریق بتواند گفتار فرد را اصلاح کند.

4- دستگاه موزون کننده گفتار

یکی دیگر از راه‌های درمان لکنت زبان به کارگیری دستگاه موزون کننده گفتار است که در ایران با نام‌های دستگاه لکنت شکن و دستگاه لکنت زبان هم شناخته می‌شود. برخی از این دستگاه‌ها قابل حمل بوده و برخی دیگر به صورت رومیزی برای استفاده در کلنیک‌های گفتاردرمانی طراحی شده‌اند. دستگاه‌های موزون کننده گفتار مکانیسم‌های مختلفی را به کار می‌برند و زمان و نحوه آن‌ها متفاوت است. برای نمونه برخی از این دستگاه‌ها در زمان مکالمه با تلفن همراه کاربرد دارند. در حالیکه برخی دیگر از آن‌ها برای استفاده روزانه مورد استفاده قرار می‌گیرند. استفاده از دستگاه لکنت شکن در بلند مدت می‌تواند لکنت را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. 

 در این نوشته به طور مفصل به بررسی لکنت زبان پرداختیم و تلاش کردیم دلایل، علایم و راه‌های درمانی لکنت را در اختیار شما کاربران گرامی قرار دهیم. در این نوشته متوجه شدیم که درمان دارویی قطعی برای لکنت وجود ندارد و داروها بیشتر برای کنترل اضطراب و استرسی که اختلال را تشدید می‌کنند کاربرد دارد. امیدواریم این نوشته مفید واقع شده باشد. همچنین سوالات خود را می‌توانید در فرم پایین مطرح نمایید تا همکاران ما در سریع‌ترین زمان ممکن به آن‌ها پاسخ بدهند. 

 

{rscomments on}