رژیم غذایی مناسب برای بیماران ضربه مغزی
- توضیحات
داشتن یک رژیم غذایی سالم پس از ضربه مغزی می تواند در روند بهبودی بسیار موثر باشد. بنابراین، آگاهی از مواد غذایی مناسب برای بهبودی از ضربه مغزی بسیار اهمیت دارد، تا بتوانید این مواد غذایی را به میزان بیشتری در رژیم غذایی خود بگنجانید
در مطلب زیر،به توضیح برخی از بهترین مواد غذایی که برای بهبودی از ضربه مغزی مفید هستند، خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است که این مواد غذایی بر اساس تحقیقات انجام شده و مشاهدات بالینی بیماران بدست آمده است
اساس یک برنامه غذایی مناسب برای بهبود از ضربه مغزی
بهترین برنامه غذایی برای افرادی که دچار ضربه مغزی شده اند، برنامه ای می باشد که به مغز فرد آسیب دیده انرژی کافی بدهد. مغز شما برای عملکرد بهینه به سطوح قابل توجهی از انرژی نیاز دارد و زمانی که دچار آسیب دیدگی شود، برای بازیابی موثر به انرژی بیشتری نیز نیاز خواهد داشت
بنابراین، یک رژیم غذایی مناسب برای بهبود بیماران ضربه مغزی می بایست سرشار از پروتئین و غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی خاص مانند منیزیم و روی باشد؛ زیرا که میزان هر دوی این مواد پس از بروز آسیب های تروماتیک مغزی در بدن کاهش خواهند یافت
برخی از بهترین مواد غذاهایی که برای بهبود بیماران ضربه مغزی مفید می باشند، مواد غذایی هستند که حاوی سطوح بالایی از ترکیباتی به نام فلاونوئیدها می باشند
فلاونوئیدها برای بیمارانی که دچار ضربه مغزی شده اند، بسیار مفید می باشند؛ زیرا حاوی آنتی اکسیدان هایی هستند که به مبارزه با رادیکال های آزاد کمک می کنند، یعنی مولکول های ناپایداری که باعث التهاب بافت مغز و تغییر در جریان خون در مغز می شوند. بنابراین، با مصرف مواد غذایی که میزان التهاب بافت مغز را کاهش می دهند، می توان شانس فرد آسیب دیده را برای بهبودی از ضربه مغزی افزایش داد
بهترین مواد غذایی برای بهبود از ضربه مغزی کدامند؟
اکنون که از اهمیت یک رژیم غذایی مناسب برای بهبودی بیماران ضربه مغزی آگاه شدید، در ادامه این مطلب برخی از بهترین مواد غذایی برای بهبودی بیماران ضربه مغزی را عنوان خواهیم کرد
شکلات تلخ
سطح بالای منیزیم و آنتی اکسیدان های موجود در شکلات تلخ، که دو ماده مغذی ضروری برای عملکرد مغز سالم هستند، آن را به یک ماده غذایی بسیار مفید برای بهبود از ضربه مغزی تبدیل می کند. البته، این موضوع بدان معنا نیست که شکلات تلخ را باید به هر وعده غذایی خود اضافه کنید
در نظر داشته باشید که اگرچه شکلات تلخ قند فرآوری شده کمتری نسبت به شکلات شیری دارد، ولی هنوز مقداری قند در آن وجود دارد. با این وجود، فواید شکلات تلخ برای سلامتی به خوبی ثابت شده است و در بیشتر مواقع می توانید بدون هیچ عذاب وجدانی آن را مصرف کنید. به طور کلی، هر چه درصد کاکائو در شکلات بیشتر باشد، قند کمتری نیز در آن وجود دارد. بنابراین، برای اینکه بیشترین بهره را از فواید سلامتی شکلات تلخ ببرید، سعی کنید از محصولات حاوی حداقل ۷۰ درصد کاکائو استفاده کنید.
ماهی های چرب
اسیدهای چرب امگا ۳ که در انواع خاصی از ماهی ها موجود هستند، از بهترین مواد غذایی برای بهبودی از ضربه مغزی می باشند. این موضوع به این دلیل است که مغز انسان تقریباً در حدود ٪۶۰ چربی دارد و بیش از نیمی از آن چربی امگا ۳ می باشد. بنابراین، اگر واقعاً می خواهید به بهبود مغز خود کمک کنید، اهمیت مصرف امگا ۳ را در نظر داشته باشید.
علاوه بر این، مغز شما در واقع از امگا ۳ برای بازسازی سلول های مغزی خود استفاده می کند. امگا ۳ نقش مهمی در حفظ انعطاف پذیری مغز نیز دارد. از آنجایی که بخش زیادی از پروسه توانبخشی آسیب های مغزی حول محور خاصیت نوروپلاستیسیته برای ترمیم مغز می‌چرخد، قطعاً می بایست امگا ۳ را در رژیم غذایی مناسب برای بهبودی از ضربه مغزی بگنجانید
برای آشنایی با مفهوم دقیق نوروپلاستیسیته، از مطلب زیر دیدن نمایید
پدیده نوروپلاستی و فلج مغزی: همیشه امید هست
برخی از ماهی هایی که منابع غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند، عبارتند از
ماهی قزل آلا ( ۴۱۲۳ میلی گرم در هر وعده)
ماهی شیر (۴۱۰۷ میلی گرم در هر وعده)
ساردین (۲۲۰۵ میلی گرم در هر وعده)
برای استفاده بیشتر از فواید سلامتی ماهی های چرب، بهتر است آنها را به صورت پخته و یا آب پز مصرف کنید
روغن بذر کتان
چنانچه غذاهای دریایی مورد علاقه شما نیستند، بسیاری از مواد غذاهای دیگر که غنی از امگا ۳ هستند را می توانید به رژیم غذایی خود اضافه کنید. به عنوان مثال، روغن بذر کتان منبع فوق العاده ای از اسیدهای چرب امگا ۳ می باشد و می تواند یک جایگزین بسیار خوب برای ماهی باشد. تنها با ریختن یک قاشق غذاخوری از آن بر روی غذا، ۵۷ درصد از ارزش روزانه امگا ۳ به برنامه غذایی شما اضافه می شود
با این وجود، امگا ۳ موجود در روغن بذر کتان به سادگی امگا ۳ موجود در ماهی در بدن پردازش نمی شود. بنابراین، برای به دست آوردن همان میزان از فواید امگا ۳، می بایست میزان بیشتری از روغن بذر کتان را مصرف کنید. همچنین، می توانید دانه کتان آسیاب شده را به ماست یا اوت میل اضافه کرده و مصرف کنید
سبزی های تیره و برگ دار
سبزی های تیره و برگ دار مانند کلم پیچ و اسفناج از جمله مواد غذایی بسیار مفید برای بهبودی از ضربه مغزی هستند. این گونه مواد غذایی نه تنها از مغذی ترین مواد غذایی بر روی کره زمین هستند، بلکه حاوی سطوح بالایی از امگا ۳ نیز می باشند
خصوصا کلم کیل حاوی سطح بالایی از ویتامین ب می باشد. ویتامین ب، ارتباط بین نورون ها را برقرار کرده و ترمیم نورون ها را پس از بروز ضربه مغزی تقویت می کند. بنابراین، اگر به دنبال مواد غذایی مفید برای اضافه کردن به برنامه رژیم غذایی پس از بروز ضربه مغزی هستید، اطمینان حاصل کنید که شامل کلم کیل شود
گردو و دانه کدو تنبل
انواع خاصی از مغزها و دانه ها مانند گردو و دانه کدو تنبل نیز از منابع غنی امگا ۳ می باشند. به عنوان مثال،گردو حاوی حدود ۲۵۰۰ میلی گرم امگا ۳ در هر وعده غذایی می باشد. علاوه بر این، پوست گردو مملو از آنتی اکسیدان هایی است که التهاب مغز را کاهش داده و باعث بهبودی آن نیز خواهند شد
دانه کدو تنبل حاوی میزان بسیار خوبی از امگا ۳ بوده و سرشار از اسیدهای چرب امگا ۶ نیز می باشد. تحقیقات نشان داده اند که مصرف بیش از حد امگا ۶ می‌تواند میزان التهاب را افزایش دهد؛ عاملی که افراد می بایست در طول دوران بهبودی پس از ضربه مغزی در نظر داشته و از آن اجتناب کنند. بنابراین، در مصرف دانه کدو تنبل موارد احتیاطی را می بایست مد نظر قرار داده و آن را به میزان کم و به اندازه مصرف کنید
انواع توت ها
توت ها سرشار از آنتی اکسیدان هستند که برای محافظت از مغز در برابر آسیب و کاهش التهاب آن بسیار مفید می باشند. همچنین، مطالعات نشان داده اند که برخی از انواع توت ها مانند توت فرنگی و بلوبری برای بهبود حافظه، یادگیری و سایر عملکردهای شناختی نیز مفید هستند. خصوصا بلوبری می تواند تولید فاکتور رشد نوتروفیک مغزی که یک پروتئین رشدی مهم بوده و به عنوان یک ماده مهم تغذیه کننده برای مغز شما عمل می کند را افزایش دهد. فاکتور رشد نوتروفیک مغزی، مغز شما را تحریک می کند تا وارد فرآیند جدیدی به نام نوروژنز شود
آیا با مفهوم نوروپلاستیسیته پس از آسیب مغزی آشنایی دارید؟ برای آشنایی مطلب زیر را مطالعه نمایید
آیا مغز می تواند خود را ترمیم کند؟ آشنایی با مفهوم نوروپلاستیسیته پس از آسیب های مغزی
فرآیند نوروژنز شبیه به فرآیند نوروپلاستیسیته می باشد، با این تفاوت که نوروپلاستیسیته به توانایی مغز برای ساماندهی مجدد خود اشاره دارد، ولی نوروژنز در واقع شامل ایجاد سلول های مغزی جدید می باشد
تمامی موارد عنوان شده سبب می شوند که انواع مختلف توت ها، به خصوص بلوبری، یکی از بهترین مواد غذایی برای بهبودی از ضربه مغزی باشند
تخم مرغ و ( آواکادو )
مصرف تخم مرغ برای بهبودی از ضربه مغزی بسیار اهمیت دارد؛ زیرا منبع خوبی از کولین می باشد. کولین یک ماده مغذی است که برای ایجاد انتقال دهنده عصبی استیل کولین استفاده می شود که به بهبود خلق و خو و حافظه کمک می کند. همچنین مطالعات نشان داده اند که به طور کلی، مصرف بیشتر کولین منجر به عملکرد شناختی بهتر خواهد شد. به منظور دست یابی به مزایای سلامتی بیشتر تخم مرغ، سعی کنید تخم مرغ را همراه با آووکادو مصرف کنید
آواکادو سرشار از اسید اولئیک است که مغز شما از آن برای پردازش سریع تر اطلاعات استفاده می کند. بنابراین، ترکیب تخم مرغ با آووکادو می تواند تنها در یک وعده غذایی کوچک، تقویت شناختی قابل توجهی را در مغز شما ایجاد کند
گوشت
گوشت منبع بسیار خوبی از روی بوده که این ماده یکی از مواد مغذی ای می باشد که پس از ضربه مغزی در بدن کاهش می یابد. در واقع، طبق مطالعات بالینی، « در بیماران ضربه مغزی میزان از دست دادن روی از طریق ادرار افزایش یافته و این میزان برای هفته ها ادامه می یابد» و از دست دادن میزان روی « مطابق با شدت آسیب ضربه مغزی می باشد».
از آنجایی که روی نقش مهمی در سیستم ایمنی و شکل‌گیری خاطرات افراد بازی می‌کند، بنابراین بسیار اهمیت دارد که بیماران پس از ضربه مغزی، روش هایی را برای جبران کمبود آن در بدن به کار ببرند. به عنوان مثال گوشت قرمز منبع بسیار خوبی از روی می باشد. با این وجود، مصرف گوشت های فرآوری شده با افزایش خطر بیماری های قلبی نیز مرتبط خواهند بود. بنابراین، چنانچه علاقه مند به مصرف گوشت های فرآوری شده هستید، سعی کنید مصرف آنها را در حد اعتدال نگه دارید
حبوبات و مغز کدو حلوایی
چنانچه سابقه بیماری قلبی داشته و یا به طور کلی ترجیح می دهید از مصرف محصولات گوشتی خودداری کنید، بدانید که جایگزین های مناسبی برای گوشت وجود دارد. به عنوان مثال، حبوباتی مانند نخود و عدس می‌توانند میزان روی مورد نیاز برای بهبودی از ضربه مغزی را فراهم کنند. به علاوه، دانه هایی مانند تخم کدو و بذر کتان، کلسترول و فشار خون را نیز کاهش می دهند. بنابراین، با در نظر گرفتن این خاصیت، این مواد به یک غذای فوق العاده مفید برای اضافه کردن به برنامه غذایی برای بهبودی از ضربه مغزی تبدیل خواهند شد
مداخلات درمانی و توانبخشی مناسب و زودهنگام، موثرترین روش در مدیریت و بهبود بیماران ضربه مغزی می باشند. تیم تخصصی کاردرمانی، گفتاردرمانی و فیزیوتراپی مرکز جامع توانبخشی ایران با کمک مجرب ترین درمانگران و با بیش از دو دهه تجربه در توانبخشی موثر آسیب های مغزی و با به کاربردن جدیدترین تکنیک های درمانی در دو شعبه فعال در مرکز و غرب تهران، آماده ارائه خدمات به شما عزیزان می باشد.
جهت مشاوره و تعیین وقت با ما همراه شوید:
پودر یا ریشه زرچوبه
در انتها، یکی از بهترین مواد غذایی برای بهبود از ضربه مغزی، ادویه ای به نام زرچوبه می باشد. زردچوبه ادویه ای است که در پخت بسیاری از غذاها از آن استفاده شده و منبع غنی از کورکومین بوده که فواید زیادی برای بهبودی از ضربه مغزی دارد. کورکومین نه تنها یک آنتی اکسیدان است، بلکه تولید یک فاکتور رشدی ضروری و مهم در مغز به نام فاکتور رشد نوتروفیک مغزی را در مغز تحریک می کند. همانطور که در قسمت های قبل عنوان شد، فاکتور رشد نوتروفیک مغزی به مغز شما امکان می دهد تا فعالیت نوروژنز در آن تحریک شود
زرچوبه طعم قوی ای دارد و ممکن است خوردن تنهایی آن ناخوشایند باشد. اما، چون یک ادویه است، تقریباً می توانید آن را در هنگام آشپزی به اکثر مواد غذایی اضافه کنید
مواد غذایی که در طی دوران بهبودی از ضربه های مغزی می بایست از مصرف آنها اجتناب کرد
اکنون که با برخی از بهترین مواد غذایی برای بهبود از ضربه های مغزی آشنا شدید، در ادامه به توضیح برخی از مواد غذایی که در دوران نقاهت می بایست از مصرف آنها اجتناب کرد، می پردازیم
به طور کلی شما می بایست از مصرف غذاهای حاوی چربی اشباع و قندهای فرآوری شده خودداری کنید. این گونه مواد غذایی فرآیند نوروژنز و نوروپلاستیسیته را در مغز مختل خواهند کرد
هر دو فرآیند عنوان شده، فرآیندهایی هستند که می بایست در یک رژیم غذایی مناسب برای بهبودی از ضربه مغزی در نظر گرفته شوند
آیا مواد غذایی مفید برای رشد مغزی کودکان را می شناسید؟ برای آشنایی با نه ماده غذایی مفید برای رشد مغزی کودکان، از مطلب زیر دیدن فرمایید
نه ماده غذایی مفید برای رشد مغزی کودکان
برخی از مواد غذایی حاوی چربی اشباع شده و قند عبارتند از
محصولات لبنی (کره، خامه، شیر، پنیر و …)
برش های گوشت چرب مانند استیک ریب یا بره
گوشت های فرآوری شده (سالامی یا سوسیس)
نوشیدنی های شیرین
توجه به این نکته اهمیت دارد که مصرف مواد عنوان شده یک ممنوعیت مطلق نیست؛ زیرا برخی از این مواد غذایی (مانند محصولات لبنی) دارای مزایای سلامتی مهمی نیز می باشند
چنانچه می‌خواهید عملکرد مغزتان را بهبود ببخشید، نکته کلیدی این است که این گونه مواد غذایی را کم و به اندازه مصرف کنید
آیا مواد غذایی مناسب برای بهبودی از ضربه مغزی بی خطر هستند؟
در این مطلب تلاش کردیم حدالامکان لیستی از مواد غذایی مفید برای بهبودی از ضربه مغزی را عنوان کنیم؛ اما در نظر داشته باشید که بسیاری از این مواد غذایی مفید عنوان شده برای مغز سرشار از چربی و قند نیز می باشند
اگرچه چربی و قند موجود در این مواد غذایی از نوع سالم‌تر هستند، اما اگر کلسترول بالایی داشته و یا در معرض خطر سکته مغزی و یا حمله قلبی هستید، مصرف برخی از غذاهای موجود در این لیست ممکن است برای شما خطرناک باشند
قبل از اضافه کردن هر یک از مواد غذایی عنوان شده به رژیم غذایی خود، حتماً با پزشک متخصص و یا متخصص تغذیه خود صحبت و مشورت کنید
امیدواریم این مطلب به شما کمک کند تا برخی از مواد غذاهای جدید را امتحان کرده و یک رژیم غذایی سالم برای بهبودی از ضربه مغزی را تنظیم کنید
آیا کودکان از آسیب های تروماتیک مغزی بهبود می یابند؟ در مسیر بهبودی آنها چه مسائلی را باید انتظار داشت؟ برای آگاهی بیشتر مطلب زیر را مطالعه نمایید
ترجمه توسط تیم پژوهشی آسیب مغزی مرکز جامع توانبخشی ایران