رشد اولیه کودکان با ایجاد مجموعه ای از مراحل رشد حرکتی( غلت زدن، سینه خیز رفتن، چهار دست و پا رفتن، راه رفتن، پریدن و....) همراه است . متخصصان توانبخشی از جمله کاردرمانی از این مراحل در تشخیص تاخیر در مراحل رشدی کودکان استفاده می کنند. اساس تمام این مراحل رشد قابل مشاهده و توانایی کنترل وضعیت می باشد . کنترل وضعیت نیازمند رشد دو عامل بسیار مهم میباشد که شامل قدرت عضلانی مناسب که باعث حرکت بر ضد نیروی جاذبه و همچنین کنترل عضلانی اندام ها است که باعث ایجاد پاسخ های بهتر تعادلی می شود.
عوامل موثر بر رشد مهارت های حرکتی:
- ارتباط بین اندام فوقانی و تحتانی
- تاثیر سطوح سیستم عصبی
- قدرت کافی عضلات
- عملکرد سیستم حسی
- واکنش های وضعیتی و کنترل وضعیت
رشد حرکتی خلاف جاذبه:
یکی از اجزای مهم کنترل وضعیتی ، رشد حرکتی خلاف جاذبه می باشد . توالی چهار مرحله ی رشد حرکتی شامل تحرک، ثبات، مهارت، تحرک همزمان با حفظ ثبات می باشد . رشد حرکتی خلاف جاذبه از ویژگی های مرحله ی تحرک می باشد که این مرحله از طریق انقباض همزمان عضلات مفاصل اندام فوقانی حاصل می شود که باعث می شود ثبات لازم برای حفظ وضعیت های تحمل وزن ایجاد شود و در نهایت باعث میشود کودک بتواند مراحل حرکتی مختلف را طی کند.
مهارت های حرکتی درشت(GROSS MOTOR SKIL):
این مهارت ها مستلزم حرکت کل بدن و شامل عضلات بزرگ می باشند و در انجام فعالیت های روزانه نقش دارند . مهارت های حرکتی درشت شامل ایستادن، راه رفتن، دویدن، گرفتن، پریدن، نشستن می باشد .
مهارت های حرکتی درشت بر عملکرد های دیگر هم تاثیر می گذارد برای مثال توانایی کودک برای حفظ وضعیت بالا تنه بر روی صندلی، بر مهارت هایی نظیر نوشتن و نقاشی کشیدن هم تاثیر می گذارد .
سیر مهارت های حرکتی درشت:
دانستن سیر مراحل حرکتی بسیار مهم می باشد از این رو که اگر کودکی تاخیر در مراحل حرکتی داشت والدین و درمانگران زودتر بتواند اقدامات لازم را انجام دهند .
کنترل کامل سر و انجام بازی های دو دستس در 3 تا4 ماهگی
غلت زدن(rolling) و نشستن با حمایت در 4 تا 6 ماهگی
نشستن مستقل و انتقال وزن روی اندام فوقانی در 6 تا 8 ماهگی
سینه خیز رفتن (creeping) و چهار دست و پا ایستادن و تکان دادن خود در این حالت(quadroped) در 8 ماهگی
ایستادن با تکیه گاه و چهار دست و پا رفتن در 9 ماهگی
راه رفتن به طرفین با کمک در 10 ماهگی -ایستادن مستقل و راه رفتن در 12 ماهگی
بالا و پایین رفتن از پله با کمک و راه رفتن به پهلو وعقب در 16 و 17 ماهگی
الگوی دویدن- بالا و پایین رفتن از پله- ایستادن روی یک پا(1 تا3 ثانیه) در 18 تا 24 ماهگی
بالا رفتن از نردبان و ایستادن پنجه به پاشنه در 3 سالگی
لی لی رفتن در 3 تا 4 سالگی
کاردرمانی یکی از مهمترین روش های درمانی برای کسب مهارت های حرکتی از جمله لی لی کردن و پریدن می باشد . در صورتی که کودک شما در سنی می باشد که انتظار میرود این مهارت ها را کسب کرده باشد ولی هنوز قادر به انجام انها نمی باشد، باید به متخصصان کاردرمانی مراجعه کنید. مرکز جامع توانبخشی ایران با بهره گیری از مجرب ترین کاردرمانگران جسمی حرکتی اماده ارائه ی خدمات کاردرمانی به شما عزیزان می باشد، برای ارتباط با ما میتوانید از طریق روش های زیر اقدام نمایید:
02188242410
نوبت دهی اینترنتی
در این مقاله قصد داریم به عللی که برخی کودکان نمیتوانند مهارت های حرکتی مثل لی لی و پریدن را انجام دهند و همچنین ارائه ی راهکار های مناسب برای انها بپردازیم.
چرا برخی کودکان نمیتوانند مهارت های حرکتی مثل لی لی و پریدن را انجام دهند ؟
- تاخیر حرکتی: قبلا از بررسی تاخیر رشد در کودکان بهتر است بدانید که مهارت های حرکتی کودکان طبق یک جدول زمان بندی دقیق و از پیش تعیین شده رشد نمی کنند. به عنوان مثال، بعضی از کودکان در ۹ ماهگی شروع به راه رفتن می کنند، این در حالی است که سایر کودکان ممکن است تا 18 ماهگی قدم برنداشته و بعد شروع به راه رفتن کنند. اما باید گفت که هر دو دسته این کودکان در دامنه رشد طبیعی قرار دارند. نکته مهم بعدی اینکه تفاوت های کوچک در زمان شروع و انجام یک مهارت توسط کودک، معمولا عامل نگران کننده نیستند.
اما تاخیر رشدی کودکان چیزی بیش از یک عقب افتادن رشدی است. تاخیر رشدی به این معنا است که کودک شما دائماً در رشد و ایجاد مهارت هایی که کودکان هم سن او دارد، تاخیر دارد. به عنوان مثال، کودکی که تا ۴ ماهگی غلت نمی زند، ممکن است فقط کمی در همین مهارت عقب باشد. اما اگر همین کودک در کنترل سرش نیز مشکل داشته و یا قادر نباشد زمانی که روی شکم خوابیده، خودش را روی دستانش به بالا بکشد، در بیش از یک مهارت حرکتی عقب افتاده است. مجموعه این علائم نشان دهنده تاخیر رشدی خواهد بود .اما اگر شما متوجه این موضوع در کودک خود شده اید، بدانید که روش های مختلفی برای کمک به او وجود دارد. از ان جایی که لی لی کردن و پریدن جزو مهارت های حرکتی درشت می باشد ، کودکانی که دارای تاخیر حرکتی می باشند در این مهارت ها هم میتوانند تاخیر داشته باشند.
- ضعف عضلات اندام تحتانی: در کودکانی که عضلات اندام تحتانی مثل عضلات کنترل کننده ی لگن ضعف داشته باشند ، این کودکان در انجام مهارت هایی مثل لی لی کردن یا ایستادن روی یک پا و پریدن مشکل دارند . در بسیاری از بیماری ها مثل دیستروفی های عضلانی ، ضعف عضلات وجود داشته و در نتیجه مهارت های حرکتی و تعادلی هم دچار اختلال می شود .
- تون عضلانی پایین: شل بودن عضلات یا هایپوتونیا در بسیاری از کودکان وجود دارد کودکانی که تونوس عضلانی پایین دارند، اغلب دچار تأخیر در کسب مهارت‌های حرکتی، ضعف عضلات یا مشکلاتی در هماهنگی حرکتی هستند
موارد خفیف تون عضلانی پایین در دوران نوپایی تشخیص داده می شود، طبق گفته ی پزشکان کودکانی که دارای تون عضلانی پایین می باشند نمیتوانند به شکل کارامدی حرکت کنند و دارای تاخیر در مراحل حرکتی می باشند و حتی ممکن است برخی مراحل حرکتی را اصلا نداشته باشند. تون عضلانی پایین میتواند منجر به از دست دادن تعادل، عدم هماهنگی حرکتی یا ناهماهنگی حرکتی شود و میتواند منجر شود کودکان نتوانند لی لی بروند یا بپرند. سندروم داون و دیستروفی های عضلانی می تواند موجب تون عضلانی پایین در کودکان شود .
- ناهماهنگ بودن اندام ها و عدم تعادل: هماهنگی میان اندام های مختلف کودک مثل هماهنگی چشم و دست و یا چشم وپا موجب کسب مهارت های حرکتی در کودک و همچنین تعادل کودک می شود. حال اگر به دلایل مختلفی مثل شناخت بدنی پایین، مشکلات حسی و... هماهنگی حرکتی کودک ضعیف شود در نتیجه مهارت های حرکتی مثل لی لی کردن یا پریدن کودک مختل می شود.
نقش کاردرمانی در کودکانی که قادر به لی لی کردن و پریدن نمیباشند:
در ابتدا کاردرمانگر باید کودک را ارزیابی کند و شرح حال از کودک بگیرد تا بررسی کند که کودک دارای بیماری ها و مشکلات دیگری نباشد همچنین درمانگر باید قدرت عضلانی، تعادل، تون عضلانی، هماهنگی میان اندام های مختلف و.... را بررسی کند تا بر اساس مشکلات موجود، برنامه ی درمانی مناسبی را ارائه دهد.
در صورتی که کودک ، تعادل ضعیفی دارد میتوان تمریناتی مثل ایستادن روی تخته تعادل، ایستادن روی یک پا و راه رفتن با چشم بسته و... را با کودک انجام داد
در صورتی که کودک در مهارت های هماهنگی چشم و پا ضعیف می باشد میتوان تمریناتی مثل ضربه زدن به توپ های مختلف با پا را با کودک انجام داد .
برای اموزش پریدن به کودکان میتوان از وسایلی مثل ترامپولین استفاده کرد و تمرینات هدفمندی مثل اینکه کودک حین پریدن به توپ ها ضربه بزند یا توپی را پرتاب کند را با کودک انجام داد.
در کودکانی که به دلیل مشکلات حسی ترس از ارتفاع دارند و قادر به انجام لی لی و پریدن نمی باشند ، ابتدا کاردرمانگر باید تمرینات یکپارچگی حسی را انجام دهد تا مشکلات حسی کودک کاهش یابد و در ادامه تمرینات مربوط به پریدن و لی لی کردن.
سخن اخر:
عدم انجام لی لی و پریدن دلایل مختلفی مثل ضعف عضلات ، تون عضلانی پایین و یا تاخیر حرکتی و.... دارد . در صورت که کودک شما قادر به انجام این مهارت های حرکتی نمی باشد برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه و برای درمان کودک خود از خدمات کاردرمانی استفاده نمایید.
کودکی ۷ ساله دارم که طبق MRI و سی تی اسکن هیچ مشکل مغزی و ذهنی ندارد ولی بلد نیست لی لی کند یا بپرد؛ خاستم علت و روش یاد دادنشو بدونم؛ مرسی واقعا از پاسخگوییتون
